Kırklareli Yöresi Pomak Halk Oyunları
Aşağıda oynama şekli açıklanmaya çalışılan oyunlar Kırklareli yöresine Selanik , Kavala, Drama İskocha ve Lofcha yöresinden getirilmiş oyunlardır.
Genel olarak Kırklareli oyunları hareket,renk,melodi ve şekil yönünden Anadolu'dan belirgin bir şekilde ayrılmaktadırlar. Kırklareli ve yöresi halk oyunlarını bu açıdan inceleme zorunluluğu vardır. Bazı çevreler oynanılan oyunlardan ‘’Ziğosh Drama karşılaması’’ diye adlandırılan oyunları milli yönlerden kabul etmemektedirler.
Kırklareli ve Yöresi Pomak Halk Oyunlarının Genel Özellikleri ;
1 - Hemen hemen her oyun ağır ve tempolu hareketlerle başlar ve süratli bir şekilde sona erer.
2- Oyunlar el ele veya eller tutuşmadan oynanır.
3- Oyunlar çift zurna , çift davul ile oynanır.
Kırklareli Oyunları
Bre Değirmenci(Aman Değirmenci) Karşılama, kadın, çift-toplu, ve türkülü,
Abre Süleyman Ağa(Mandıra) : Karşılama, kadın erkek karma, çift-toplu, türkülü
Ago ( Ago oğlu ) : Horo erkek.
Ağır Tikveş : Horo erkek.
Ahmet Bey ( beylerbeyi ) : Horo
Alay Bey : Horo, erkek, türkülü
Alaylar,alaylar : Karşılama, Kadın, çift-toplu, türkülü
Ali Yazıcı :Horo, erkek
Aşağı Tikveþ : Horo erkek
Arzu ile Kanber : Horo erkek
At koşturma : Taklitli oyun erkek tek
Sirto (Şurto ) : Erkek horo
Beymisa ( Beymiya, Beymisa) : Horo erkek
Cemala : Dere oyunu da denir, Erkekler oynar.
Çeto : Erkek,toplu temsili
Çevik (Kerala) : Erkek tek
Dalyan mitra : Horo erkek
Davullar çalar 40 haydut oynar : Horo erkek
Debreli Hasan : Horo erkek
Dere boyu düz gider : Kadın,erkek, tek toplu
Domuzu bataktan çıkarma : Horo erkek
Drama karşılaması : Erkek çift toplu
Gegule ( Gergöl ağa) : Horo erkek türkülü(Hanım Ayşe, İbrahim hoca, İstanbul kasabı, Karamur karşılaması, Karşılama, Mara Yusuf, Kasap havası, Küçük molla, Mendilli oyun, Pancar havası, Patrona, Pehlivanlık oyunu, Rampi, Rum kızı, selanik, Tapşin havası, Telgrafın telleri, Toska, Üç ayak gibi oyunlar vardır.)
Zigoş : Zigoş köyünde oynanan hareketli bir oyundur.(Drama ve Kavala arasındaki köylerde) Mendil vardır. Oyun ilk önce adımlar içe basmak suretiyle ağır hareketlerle başlar, diz vurmalarla devam eder. Zurna susar, tüm eller tempolu olarak vurmaya başlar. Davulun vuracağı tokmak sesiyle beraber biter.
Kabadayı: (Ahmet bey): Oyun ağır başlar, sıra halinde dönme ve çökmeler vardır. Sonunda Ahmet bey oyununa geçiş yapılır ve oyun çok hareketli biter.
Kırk Haydut : Bu oyunda oyuncular küçük parmaklarından tutarlar ve dört ritimle sağa, sola gidiş vardır. Komutlarla sağa giderken figür değişir ve son iki sayıda sol ayak sağ ayağın arkasına getirilerek hey,hey diye bağırılır. Oyun hızlandığında omuzlardan tutulur, sağ ayakla sekme yapılarak hazırolda ayaklar bitişik basılır. Son sayıda sol ayak sağ ayağın önüne çapraz basılarak hareket tamamlanır. Oyun hızlanarak biter.
İzzet Hoca : Olay Batı Trakya da geçer. İzzet hocanın kızı kına gezesi kırk haydut tarafından kaçırılır ve sırça pınar denen yere getirilir, eğlendikten sonra haydutların en küçüğü tarafından öldürülür. Kıza yazılan türkü şöyledir ;
Kına gecemde çalgılarda dokuz dizi altınımı verdim.
Yine kurtulamadım ,
En aşağı en küçüğü canıma kıydı,
Haydi dediler sırça pınara anacığım,
Götürdüler beni dönmez yollara,
Bana sordular anacığım,
Sen kimin kızısın,
Bende dedim ki
İzzet hocanın kızıyım,
Oyuncular kol kola tutuşmak suretiyle ileriye doğru atılan adımlarla oyuna başlar. Bu ilk kısımdır, kırk haydut geldiğinde hepsi yere çökerler. Haydutlar gidince ( eyvah kızımı kaçırdılar )diye el çırpmaya başlarlar. Bu ikinci kısımdır. Oyunda oyuncular omuz başlarından tutarlar ve ritmik hareketlerle sağa ve sola giderler, komutla oyuncular sıçrayarak ve el çırparak 4 öne 4 geriye olmak üzere çökerler. Oyun hızlanır ve hazır olda ayaklar bitişik basılır. İki sağa iki sola sekerek devam eder. Çöküşlerle oyun sonuçlanır
Sülüman Ağa : Alpullu , Büyük mandıra, Sinanlı-Katranca, Pehlivanköy, yörelerinde oynanan bir oyundur. Sözleri :
Abro Süleman ağa ,
Tut çakal beygiri,
Vuralım yuları,
Alalım gelini,
Sülüman ağanın karısı,
Pencereden bakar (iki kere söylenir) .
Sülüman ağanın karısı,
Çok canlar yakar.
Kız ve erkeklerle oynanan bu oyun oldukça hareketlidir. Sağa ve sola gidişlerle mendil sallanır. Kızlarla erkeklerin gidip gelme ve yer değiştirmesi ile devam eder.
Eski Kasap : Kırklareli yöresinin en çok sevilen ve en hareketli oyunlarından bir tanesidir. Melodisinin kendine has bir özelliği vardır. Erkekler tarafından oynanan bu oyun ağır olarak başlar, ekip başının işaretiyle oyuncular birlik ve beraberlik içinde çift makam yaparlar. Oyun yine başlangıçta olduğu gibi devam eder. İkinci defa çift makam yapıldıktan sonra oyun hareketlenir. Başta bulunan oyuncu başı bırakarak seri bir şekilde etrafında döner ve oyunun sonuna geçer. Artık oyun çok hareketlenmiştir. Verilen bir işaretle muntazam sıra halinde sona erer.
Aşağıda oynama şekli açıklanmaya çalışılan oyunlar Kırklareli yöresine Selanik , Kavala, Drama İskocha ve Lofcha yöresinden getirilmiş oyunlardır.
Genel olarak Kırklareli oyunları hareket,renk,melodi ve şekil yönünden Anadolu'dan belirgin bir şekilde ayrılmaktadırlar. Kırklareli ve yöresi halk oyunlarını bu açıdan inceleme zorunluluğu vardır. Bazı çevreler oynanılan oyunlardan ‘’Ziğosh Drama karşılaması’’ diye adlandırılan oyunları milli yönlerden kabul etmemektedirler.
Kırklareli ve Yöresi Pomak Halk Oyunlarının Genel Özellikleri ;
1 - Hemen hemen her oyun ağır ve tempolu hareketlerle başlar ve süratli bir şekilde sona erer.
2- Oyunlar el ele veya eller tutuşmadan oynanır.
3- Oyunlar çift zurna , çift davul ile oynanır.
Kırklareli Oyunları
Bre Değirmenci(Aman Değirmenci) Karşılama, kadın, çift-toplu, ve türkülü,
Abre Süleyman Ağa(Mandıra) : Karşılama, kadın erkek karma, çift-toplu, türkülü
Ago ( Ago oğlu ) : Horo erkek.
Ağır Tikveş : Horo erkek.
Ahmet Bey ( beylerbeyi ) : Horo
Alay Bey : Horo, erkek, türkülü
Alaylar,alaylar : Karşılama, Kadın, çift-toplu, türkülü
Ali Yazıcı :Horo, erkek
Aşağı Tikveþ : Horo erkek
Arzu ile Kanber : Horo erkek
At koşturma : Taklitli oyun erkek tek
Sirto (Şurto ) : Erkek horo
Beymisa ( Beymiya, Beymisa) : Horo erkek
Cemala : Dere oyunu da denir, Erkekler oynar.
Çeto : Erkek,toplu temsili
Çevik (Kerala) : Erkek tek
Dalyan mitra : Horo erkek
Davullar çalar 40 haydut oynar : Horo erkek
Debreli Hasan : Horo erkek
Dere boyu düz gider : Kadın,erkek, tek toplu
Domuzu bataktan çıkarma : Horo erkek
Drama karşılaması : Erkek çift toplu
Gegule ( Gergöl ağa) : Horo erkek türkülü(Hanım Ayşe, İbrahim hoca, İstanbul kasabı, Karamur karşılaması, Karşılama, Mara Yusuf, Kasap havası, Küçük molla, Mendilli oyun, Pancar havası, Patrona, Pehlivanlık oyunu, Rampi, Rum kızı, selanik, Tapşin havası, Telgrafın telleri, Toska, Üç ayak gibi oyunlar vardır.)
Zigoş : Zigoş köyünde oynanan hareketli bir oyundur.(Drama ve Kavala arasındaki köylerde) Mendil vardır. Oyun ilk önce adımlar içe basmak suretiyle ağır hareketlerle başlar, diz vurmalarla devam eder. Zurna susar, tüm eller tempolu olarak vurmaya başlar. Davulun vuracağı tokmak sesiyle beraber biter.
Kabadayı: (Ahmet bey): Oyun ağır başlar, sıra halinde dönme ve çökmeler vardır. Sonunda Ahmet bey oyununa geçiş yapılır ve oyun çok hareketli biter.
Kırk Haydut : Bu oyunda oyuncular küçük parmaklarından tutarlar ve dört ritimle sağa, sola gidiş vardır. Komutlarla sağa giderken figür değişir ve son iki sayıda sol ayak sağ ayağın arkasına getirilerek hey,hey diye bağırılır. Oyun hızlandığında omuzlardan tutulur, sağ ayakla sekme yapılarak hazırolda ayaklar bitişik basılır. Son sayıda sol ayak sağ ayağın önüne çapraz basılarak hareket tamamlanır. Oyun hızlanarak biter.
İzzet Hoca : Olay Batı Trakya da geçer. İzzet hocanın kızı kına gezesi kırk haydut tarafından kaçırılır ve sırça pınar denen yere getirilir, eğlendikten sonra haydutların en küçüğü tarafından öldürülür. Kıza yazılan türkü şöyledir ;
Kına gecemde çalgılarda dokuz dizi altınımı verdim.
Yine kurtulamadım ,
En aşağı en küçüğü canıma kıydı,
Haydi dediler sırça pınara anacığım,
Götürdüler beni dönmez yollara,
Bana sordular anacığım,
Sen kimin kızısın,
Bende dedim ki
İzzet hocanın kızıyım,
Oyuncular kol kola tutuşmak suretiyle ileriye doğru atılan adımlarla oyuna başlar. Bu ilk kısımdır, kırk haydut geldiğinde hepsi yere çökerler. Haydutlar gidince ( eyvah kızımı kaçırdılar )diye el çırpmaya başlarlar. Bu ikinci kısımdır. Oyunda oyuncular omuz başlarından tutarlar ve ritmik hareketlerle sağa ve sola giderler, komutla oyuncular sıçrayarak ve el çırparak 4 öne 4 geriye olmak üzere çökerler. Oyun hızlanır ve hazır olda ayaklar bitişik basılır. İki sağa iki sola sekerek devam eder. Çöküşlerle oyun sonuçlanır
Sülüman Ağa : Alpullu , Büyük mandıra, Sinanlı-Katranca, Pehlivanköy, yörelerinde oynanan bir oyundur. Sözleri :
Abro Süleman ağa ,
Tut çakal beygiri,
Vuralım yuları,
Alalım gelini,
Sülüman ağanın karısı,
Pencereden bakar (iki kere söylenir) .
Sülüman ağanın karısı,
Çok canlar yakar.
Kız ve erkeklerle oynanan bu oyun oldukça hareketlidir. Sağa ve sola gidişlerle mendil sallanır. Kızlarla erkeklerin gidip gelme ve yer değiştirmesi ile devam eder.
Eski Kasap : Kırklareli yöresinin en çok sevilen ve en hareketli oyunlarından bir tanesidir. Melodisinin kendine has bir özelliği vardır. Erkekler tarafından oynanan bu oyun ağır olarak başlar, ekip başının işaretiyle oyuncular birlik ve beraberlik içinde çift makam yaparlar. Oyun yine başlangıçta olduğu gibi devam eder. İkinci defa çift makam yapıldıktan sonra oyun hareketlenir. Başta bulunan oyuncu başı bırakarak seri bir şekilde etrafında döner ve oyunun sonuna geçer. Artık oyun çok hareketlenmiştir. Verilen bir işaretle muntazam sıra halinde sona erer.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder